Vanuit ‘niet echt weten’ een textielopleiding gaan volgen en jaren later met een duidelijk doel voor ogen twee fysiotherapiepraktijken runnen. Een wereld van verschil, maar voor Carmen Bartman realiteit. Lees welke keuzes zij maakte, wat zij hiervan leerde en waarom ze nu doet wat zij doet. Aan jongeren geeft zij het advies altijd een eigen keuze te maken, want waar een wil is, is een weg!

Carmen Bartman was naar eigen zeggen vroeger ‘gewoon’ kind. “Ik was er één uit duizenden. Ik speelde en deed mijn ding. Wat ik mij nog herinner is dat ik op de basisschool de langste was en bij ‘het populaire groepje’ hoorde, ondanks dat ik nooit echt een mening had en geen kartrekker was. Sporten vond ik leuk.” Na de basisschool volgde Carmen twee vriendinnetjes naar de middelbare school. Daar leerde zij zichzelf beter kennen. “Vanaf de tweede klas mavo gebeurde er iets. Ik deed mijn bril af, die ik sinds mijn zesde jaar droeg, en begon jongens leuk te vinden.” Ze stopte met de tennislessen en balletlessen die ze volgde voor haar houding, en startte met basketbal. “Dat had ik veel eerder moeten doen, ik vond spelen met een bal leuk en mijn lengte kwam goed van pas. Ik bleek een echte teamplayer te zijn.”

Welke opleiding volgde er na de middelbare school?
Sport en vooral basketbal was Carmen op het lijf geschreven. Een sportopleiding zoals CIOS zou een logische vervolgstap zijn, maar thuis dacht men daar anders over: ‘daar valt geen droog brood mee te verdienen’. Dus keek ze verder. De beroepskeuzetest op school zei dat de zorg een goede keuze was. Carmen trekt een ‘vies’ gezicht. “Alles jeukte als ik dacht aan werken in de zorg, ik wilde toch geen verpleegster worden”. Carmen ging verder met de HAVO. Daarna kwam weer de vraag ‘welke opleiding wil je gaan volgen?’. “Ik wist het nog steeds niet. Omdat ik dacht creatief te zijn, ging ik voor twee jaar naar de MBO Textielschool in Enschede. De opleiding deed ik met twee vingers in mijn neus. Het was een fantastische tijd! Net uit huis, zelf koken, bij een jaarclub, voor mijzelf leren opkomen. En natuurlijk basketballen.”

Hoe verliep jouw leven na de textielopleiding?
“Klasgenoot Beatrice vertelde over haar deelname aan een kinderkamp in Amerika”, blikt Carmen terug. “Gaaf, dat wilde ik ook meemaken. Mijn ouders zeiden ‘ja doe maar’.” En daar ging Carmen, op 20-jarige leeftijd alleen naar Amerika. Voor het eerst vliegen, Engels praten en in 2,5 maand nog zelfstandiger worden. “Het was heel heavy, maar ik leerde mijzelf nog beter kennen.” Het leidde echter niet tot een uitgesproken mening over een vervolgstudie. Het organiseren van evenementen zoals ze in Amerika veel had gedaan, sprak haar wel aan. Dit vond ze terug in de opleiding Heao-Communicatie in Eindhoven. “Ook dit was een supertijd, wel werd een vorm van dyslexie ontdekt wat mij een flinke tik op mijn neus gaf. Maar waar een wil is, is een weg, dus ik haalde mijn diploma.” Omdat ze op taal minder goed presteerde, had ze zich bekwaamd in presenteren. “Ondanks dat mijn cijferlijst waarschijnlijk de slechtste van de klas was, werd ik gevraagd namens alle leerlingen te speechen tijdens de diploma-uitreiking. Mijn vader en moeder waren trots. Op de één of andere manier was mijn vader altijd voorzichtig over mijn kunnen. Het behalen van dit HEAO-diploma vond hij daarom erg knap.”

Welke kant ging jouw leven op?
“Met veel plezier werkte ik 13 jaar in de reclamewereld, bij drie verschillende bureaus. Een leuke maar ook harde wereld. Ik had het naar mijn zin, maar zag mijzelf in deze wereld niet oud worden.” De uitdrukking op het gezicht van Carmen verandert. De serieuze blik verdwijnt, een stralende lach verschijnt. “Naast mijn studie en werken ben ik altijd blijven basketballen, beleefde veel plezier aan het sporten. Ik was inmiddels 35 jaar, getrouwd met Hans, moeder van een driejarige tweeling en bedacht ‘ik ga fysiotherapie studeren’. Hans zei: ‘doe eerst een cursus massage, om te kijken of je het echt leuk vindt’. Ik was meteen verkocht, de anatomie van de mens is zo leuk. De studie kon beginnen. Van maandag t/m donderdag werkte ik als waarnemer bij Achmea. Als de kinderen naar bed waren, stortte ik mij van 19.30 tot 21.30 in de leerboeken. Vrijdag en zaterdag waren de schooldagen. Dit alles deed ik met een big smile op mijn gezicht. Ik heb er geen dag spijt van gehad. Om mij heen zei iedereen: ‘dit hoort bij jou, het is zo’n logische stap’.”

Hoe verloopt jouw carrière tot nu toe?
Na drie jaar was de studie klaar, Carmen kon als fysiotherapeut aan de slag. Helaas zat niemand te wachten op een ‘oudere’ in het vak. “Praktijken hebben liever iemand die nog te kneden is”, licht Carmen toe. “Ik had een duidelijke mening, wist hoe een praktijk te runnen. Er was geen behoefte aan een derde kapitein aan boord.” Daarom startte ze negen jaar geleden een eigen praktijk. En runt ze nu meerdere fysiopraktijken: www.actiefengezondfysio.nl en fysiocs.nl.
Het is prima zoals mijn weg is gelopen. Ik ben nu als fysiotherapeut rijker dan als ik rechtstreeks uit de schoolbanken zou zijn begonnen. Ik ben toch in de zorg beland, maar door mijn kennis en ervaring kijk ik wel anders tegen de zorg aan dan een gemiddelde fysiotherapeut. Dat is mijn kracht.”

Wat is jouw advies aan jongeren die een studie- of carrièrekeuze gaan maken?
“Als ik 88 jaar ben en terugkijk op mijn leven, dan kan ik zeggen dat ik alles heb gedaan wat ik wilde. Dat wens ik ook anderen toe. Carmen sluit af met haar eigen ‘slogan’: "Waar een wil is, is een weg. Volg je hart en wees niet bang een keuze te maken. Doe een beroepentest of neem een tussenjaar. Er zijn zoveel wegen en vakken die je nog niet kent. Al is het soms moeilijk, kies en zeg JA!”

Het faciliteren zit bij Virtual Office Manager Ingrid Serraarens in de genen. Zij maakte er haar werk van. De weg ernaartoe was geen geplaveide weg. Na de middelbare school volgde geen studie maar werk. Dat bleek Ingrid echter de vrijheid te geven die zij in haar leven wilde. In loondienst behaalde ze haar diploma’s en koos daarna om als zelfstandig ondernemer haar talenten voor andere bedrijven in te zetten. Zij volgde en volgt haar gevoel en adviseert jongeren om dat ‘alsjeblieft’ ook te doen.

Volgens haar ouders was Ingrid Serraarens als klein kind altijd aan het helpen, bijvoorbeeld met schoonmaken of bij opa en oma de tafel afruimen. “Helpen is mij aangeboren. Als oudste kind in ons gezin deed ik dat vaak. Ik vond en vind dat leuk om te doen. Als ik zie dat iemand hulp nodig heeft, schiet ik meteen in de ‘hulpstand’. Privé en zakelijk.”

Welke opleiding koos jij?
“Op de middelbare school had ik geen idee wat ik later wilde worden. Ik was geïnteresseerd in creatieve zaken, fotografie, schilderen, met je handen bezig zijn. Zoals veel andere meisjes had ik geen droom om stewardess of danseres te worden. Ik kan mij herinneren dat we een keer als vriendinnen onder elkaar een gesprek hadden over de toekomst. Mijn vriendinnen zagen zich al trouwen in een witte jurk en droomden over kinderen. Ik herkende dat niet, dat was en is niet mijn wereld. Ik wil ontdekken, leren reizen, de wereld zien. Ik vond het belangrijk vrij te zijn om te kiezen en zaken te laten gebeuren.

Na mijn havo-examen leek het mij interessant om taal- en letterkunde te gaan studeren. Helaas was er geen studiefinanciering voor mij en was ons gezinsbudget niet toereikend om alle dochters te laten studeren. Dus zeiden mijn ouders: “Ga eerst maar een tijdje werken. Als je daarna nog wilt studeren kun je dat zelf betalen.”

Wat was jouw eerste werkervaring?
“Ik ben gaan werken om daarna verder te kunnen kijken. Van kassière bij AH, administratief medewerkster bij een transportbedrijf & keukenfirma en filiaalhoudster van winkels in kaas, delicatessen & noten.” ‘Dat verder kijken en studeren kwam er bij Ingrid niet meer van. Geld verdienen gaf haar vrijheid, ze kon leuke dingen doen, reizen. Daarbij geeft Ingrid aan dat zij geen superleerling was. “Het leren uit boeken was voor mij echt een opgave. Uren staren naar tekst en het bleef nooit hangen. Terwijl als iemand mij laat zien hoe iets moet, dan pak ik het feilloos over. De schooljaren waren pittig. Dat wisten de mensen in mijn omgeving.
Ingrids vrienden die wel gingen studeren, voelden zich niet vrij. “Naast de studie moesten zij werken, ze waren jaloers op mijn eigen weg.”

Heb je later nog een opleiding gevolgd?
Ingrid rolde van de ene in de andere baan en behaalde gaandeweg haar diploma’s. Zij schetst haar weg: “Mijn zusje werkte in Zwitserland. Voor het verlengen van haar verblijfspermit moest ze ieder jaar drie maanden naar Nederland terug. In die tijd had ze dan een baan via het uitzendbureau. Toen ze hoorde dat ik in de winkel met postagentschap waar ik op dat moment werkzaam was, was overvallen en een pistool tegen mijn voorhoofd had gehad, zei ze: ‘jij moet die winkel uit!’. Zal ik vragen of je in aanmerking komt voor de receptiefunctie waar ik nu werk? Het gesprek werd geregeld. Ze vonden mijn cv interessant genoeg en hadden een vacature voor een secretariële functie. Of ik dat ook zag zitten? Ik werd aangenomen en ging er pas na 16 jaar weer weg, met de diploma’s voor het secretaresse vak (nationaal en internationaal) & officemanager op zak. Na 16 jaar zat ik aan mijn plafond bij die organisatie. Ik deed alles waar iemand anders geen zin in had; facilitaire zaken, contacten met leveranciers, interne verhuizingen, administratie, nieuwe medewerkers begeleiden, procedures opstellen et cetera.”
Met het groter worden van het bedrijf en het steeds meer inregelen van processen, werd Ingrids vrijheid beperkt. Ze besluit het bedrijf te verlaten. “In 2009-2010 ben ik overgestapt naar reiswereld, één van de leukste sectoren om in te werken, totdat mijn baan verviel. Daarna had ik tijdelijke contractbanen in de high-end ondersteuning voor partners, advocaten en CEO’s in de corporate wereld. Toen bedacht ik dat ik iedere keer hetzelfde ‘kunstje’ deed en niet langer overgeleverd wilde zijn aan wat mijn werkgevers mij voorgeschreven. Op mijn 50^e startte ik mijn eigen bedrijf als virtual officemanager.“

Hoe kijk je terug op jouw levensfases?
“Prima”, zegt Ingrid vol overtuiging. “Alles wat je doet, de keuzes die je maakt, dragen bij aan je ontwikkeling. Als ik die verschillende stapjes niet had gezet, was ik niet waar ik nu ben.
Al van jongs af aan ben ik mijn eigen weg gegaan, bewust hobbels opgezocht om te leren en heb ik mij niet laten leiden door wat anderen vinden. Ik leef in vrijheid en sta achter iedere keuze die ik heb gemaakt.”

Hoe kijk jij naar de toekomst?
“Ik hoop dat ik tot in lengte van dagen in mijn bedrijf kan blijven werken. Dat ik kan groeien en andere mensen kan inspireren met wat ik doe. Mijn werk breidt zich ook uit. Ik ga startup begeleidingstrajecten verzorgen voor mensen die een eigen virtual assistent-bedrijf willen opstarten.” Dit idee ontstond toen Ingrid werd benaderd door startende va‘s, die willen weten hoe je praktisch gezien een bedrijf opstart, zoals inschrijving bij de KvK en een goede boekhouding opzetten. Heel leuk om mijn ervaringen en kennis te delen. Verder hoop ik straks weer te mogen reizen. Ik werk graag vanaf andere plekken op de wereld. Mijn laptop is mijn bedrijf en het is gaaf om in een warme omgeving een paar uur te kunnen werken en daarna te kunnen genieten van de plek.”

Wat is jouw boodschap aan jongeren?
“Volg alsjeblieft jouw gevoel. Als je vanuit gevoel een keuze maakt word je nooit teleurgesteld. Dan is die keuze helemaal van jou.
Mensen in mijn omgeving zeggen soms: ‘jij hebt makkelijk praten, jij hebt gekozen voor vrijheid’. Dat klopt, maar dat heb ik ook vanuit mijn eigen gevoel gedaan. En ik werk er enorm hard voor, eigen ondernemer zijn is niet zaligmakend. Maar ik heb het allerleukste werk van de wereld, de allertofste klanten en bepaal mijn eigen regels en tijd. Daar kan je al vroeg mee beginnen.”

Hoe maak je een goede studiekeuze als je een brede interesse hebt? Judith Ros wist niet goed onderscheid te maken tussen haar talenten en de praktische toepassing ervan. Tot twee keer toe voldeed een studie niet aan haar verwachting. Totdat zij versneld het marketing- en communicatievak inrolde en koos voor doorontwikkeling als zelfstandig ondernemer. Een weg waarbij zij zich prettig voelt en waardoor zij haar eigen dromen kan waarmaken. 

Judith Ros had als kind al, zoals ze zelf zegt, een enorm brede interesse. Ze vond alles leuk, had een passie voor techniek, was creatief en gek op taal. De liefde voor taal erfde zij van de familie van zowel vaders als moeders kant. Ze schreef eigen verhalen en gedichten. De creativiteit was haar ‘eigen ding’ en uitte zich in vindingrijkheid en oplossingen bedenken.
Eigenlijk wilde Judith elke dag wat anders doen, ook als zij aan later dacht. In haar hart was zij jaloers op haar broer. “Hij wist precies wat hij wilde worden: boer. En deed daar ook een opleiding voor. Uiteindelijk is hij salesmanager geworden bij een machinefabriek die onder andere actief is in de agrarische sector. Maar als hij nu de kans zou krijgen alsnog boer te worden, dan zou hij het doen.”

Welke opleiding ben jij gaan volgen?
Taal werd de rode draad in het leven van Judith. Ze wilde na de havo hiervan haar vak maken en koos voor de lerarenopleiding Nederlands op Hogeschool Windesheim in Zwolle. “Na drie maanden had ik er alweer ‘tabak’ van. Dit moment kwam toen ik stage moest lopen en lesgaf aan 6-vwo-leerlingen. Ik was net zo oud als deze pubers, dat werkte niet. Achteraf gezien gaf ik meer om de taal zelf dan dat ik voor de klas wilde staan. Ik ben met de opleiding gestopt en ingestroomd bij de pabo. Het overbrengen van kennis vond ik heel leuk en heb dit twee jaar gedaan, totdat ik opnieuw na een stage, ditmaal bij kleuters, tot de conclusie kwam dat het vak leraar niet geschikt was voor mij. Ook met deze opleiding stopte ik.
Na twee afgebroken studies vroegen mijn ouders fronsend: ‘wat is je plan?’.
Ik wilde het liefst direct aan het werk, maar starten zonder enig diploma is niet de meest handige manier. Daarom ben ik gaan kijken naar een vervolgopleiding met drie criteria in mijn hoofd: in de buurt van thuis in Twente, een korte beroepsopleiding om snel daarna te kunnen gaan werken en qua inhoud enigszins aansluitend bij mijn interesse. Ik kwam uit bij marketing en communicatie. Ik volgde met plezier de praktische mbo-opleiding met twee leuke stages én behaalde een diploma ter afsluiting.”

Hoe kijk jij terug op deze periode?
“Als ik terugkijk, weet ik zeker dat ik met goede begeleiding eerder een opleiding had kunnen vinden die beter bij mij paste. De keuze om leraar te worden kwam voort uit de liefde voor taal. Als bijvoorbeeld een decaan meer had doorgevraagd over het lesgeven, had ik zeker bedacht dat dat niet mijn ding was. Ik heb zelf ook geen hulp gezocht, bezocht een open dag en dacht meteen ‘leuk, dat ga ik doen’. Het had mij meer geholpen als iemand mij gewezen had op mijn unieke vaardigheden als mens.
Haar vrienden snapten destijds niet dat Judith voor het vak van Leraar Nederlands koos. Haar ouders vonden het prima.
“Ondanks het stoppen met twee studies, zei mijn moeder ‘jij komt er wel’. Ze zag dat ik eigenwijs was en mijn weg zelf wilde ontdekken. Dat vertrouwen van huis uit heeft mij geholpen. Je voelt je gesteund als wordt gezegd: ‘’t komt goed’.”

Wat ben je na jouw opleiding gaan doen?
“Na de marketingopleiding ben ik direct gaan solliciteren. Ik vond een baan in online marketing in Oldenzaal. Gedurende mijn werk ontdekte ik mijn talenten en heb ik mijzelf steeds verbeterd. Nu ben ik sinds drie jaar zelfstandig online marketeer voor bedrijven. Ik adviseer onder andere op het gebied van strategie, vindbaarheid, SEA, conversieoptimalisatie en content. Ik werk rechtstreeks voor eindklanten en samen met reclamebureaus.”

Ben jij blij met jouw gekozen weg?
“De afgelopen drie jaar zijn voorbijgevlogen. Als zelfstandige heb je de vrijheid om het op je eigen manier te kunnen doen. Daar voel ik mij prettig bij. En het klinkt misschien gek, maar ik weet niet of ik dit werk over vijf jaar nog doe. Ik heb nog steeds een brede interesse en houd van verandering. Ik heb het rotsvaste vertrouwen dat er altijd wel iets op mijn weg komt wat ik leuk vind. Ik heb de vrijheid om een zijsprongetje te maken.”

Judith onderbouwt haar uitspraak met het feit dat ze onlangs is benaderd door de beroepsopleiding online marketing met de vraag of ze daar wil komen lesgeven en meedenken over de inhoud van de lessen. “Die kans kan ik pakken, dat geeft mij rust. Ik gedij het beste bij vrijheid en onafhankelijkheid. Dan ben ik niet zo snel verveeld. Mijn omgeving steunt mij hierin. Mijn moeder heeft altijd geroepen ‘jij gaat voor jezelf beginnen’, terwijl ze als moeder zijnde ook haar bezorgdheid uitte over een meer onzeker bestaan dan in loondienst. Net zoals mijn ‘grote’ broer.” De moeder van Judith is helaas overleden. Judith is er trots op dat zij nog wel de eerste stappen van haar zelfstandig ondernemen heeft mogen meemaken.

Wat raad jij jongeren aan die een studiekeuze gaan maken?
“Het is heel belangrijk om je hart te volgen. Een keuze maken puur op ratio is misschien veilig, maar van die je met je hart maakt word je het gelukkigst. En als je iets heel graag wilt, dan is alles mogelijk. Onderzoek serieus wat de weg is om bij jouw droom te komen, ga ervoor maar zorg ook voor een plan B. Blijf geloven in jouw eigen droom!”

P.S.: Een droom van Judith is om een boek te schrijven. Die gaat er zeker komen!