Studeren in vrijheid: een keuze die niet altijd vanzelfsprekend was

Op 4 mei herdenken we.
We zijn twee minuten stil, hangen de vlag halfstok, denken aan oorlogsslachtoffers. Maar soms lijken die verhalen ver weg – alsof ze in zwart-wit zijn gebeurd, in een andere wereld.

Tot je hoort wat het betekende om jong te zijn tijdens de oorlog.
Student te zijn.
Toekomst te willen – en die ineens kwijt te raken.

Je moest tekenen om te mogen studeren

In 1943 kregen studenten in Nederland een loyaliteitsverklaring voorgelegd van de Duitse bezetter.
Wie die verklaring ondertekende, beloofde zich te onthouden van anti-Duitse activiteiten. Wie weigerde, mocht niet meer studeren. En liep kans te worden opgepakt of naar Duitsland gestuurd voor dwangarbeid.

Meer dan 80% van de studenten weigerde te tekenen.
Velen doken onder. Sommigen sloten zich aan bij het verzet.
En het hoger onderwijs? Dat kwam grotendeels stil te liggen.

“Studeren was geen recht meer. Het was een risico.” – Historicus Maarten van Rossem in een interview met RTV Utrecht

Lees ook: Vrijheid begon voor mij met het verhaal van mijn oma – over oorlog, zorgzaamheid en wat we doorgeven

Vrijheid die niet vanzelf spreekt

Als je nu een studiekeuze maakt, inschrijft voor je opleiding of je eerste tentamen maakt, lijkt dat misschien logisch.
Maar 80 jaar geleden moest je je veiligheid, geweten en studie tegen elkaar afwegen.
Erbij horen betekende je principes opzijzetten.
Nee zeggen betekende onderduiken.

Het laat zien: vrijheid is niet alleen iets om over te lezen.
Het is iets dat door mensen vóór ons is bevochten.
En iets dat wij – bewust of onbewust – elke dag naleven.

Lees ook: Waarom het nog steeds belangrijk is om vrijheid te vieren

Wat betekent vrijheid nu?

We leven in een tijd waarin je mag kiezen.
Voor een studie, een mening, een identiteit.
Zonder verklaring. Zonder angst.
En toch: vrijheid vraagt nog steeds iets van ons.

Vrijheid is ook luisteren, kiezen en spreken.
En soms ook: stilstaan.

Op 4 en 5 mei denken we niet alleen aan het verleden.
We staan ook stil bij het nu.
Bij wat het betekent om jong te zijn in een vrije wereld.
En hoe je daar iets moois mee kunt doen.

Meer verhalen over jongeren, keuzes en vrijheid? Klik hier.
Of volg ons op Instagram voor actuele verhalen van nu.